Cykle w cyklu?
Używając sformułowania cykl rujowy, myślimy głównie o zmianach w układzie rozrodczym krowy. Natomiast cykl rujowy obejmuje:
- cykl jajnikowy (regulują go komórki jajowe oraz ciałko żółte).
- cykl błony śluzowej (są to zmiany w ilości wydzielanego śluzu oraz błony śluzowej macicy do przyjęcia zarodka, czyli do ewentualnego zagnieżdżenia się go w macicy).
- cykl zewnętrzny (zachowania krowy w okresie rui (np. porykiwanie czy obskakiwanie innych krów)).
Co to jest dojrzałość płciowa u bydła?
Dojrzałość płciowa jest to moment w którym jałówka uzyskuje zdolność do rozrodu, czyli występują u niej cykl rujowy, z reguły zachodzi między 6-10 miesiącem życia jałówki. U ras mięsnych występuje nieco później.
Czy samo uzyskanie dojrzałości płciowej wystarcza do zapłodnienia krowy?
Nie, jałówka powinna również osiągnąć dojrzałość hodowlaną. Dla ras mlecznych jest to zazwyczaj pomiędzy 13. a 18. miesiącem (a waga między 380 a 410 kg).
Co się stanie jeśli pokryje jałówkę gdy nie osiągnie dojrzałości hodowlanej?
Taka jałówka może mieć problemy podczas wycieleń oraz jej produkcja mleka może być zaniżona.
Fazy cyklu rujowego
| Faza cyklu | Czas trwania | Wargi sromowe | Śluz | Objawy zewnętrzne | Co się dzieje pod koniec fazy? | Czy można zapładniać? |
| Przedrujowa | 2-3 dni. | Stają się rozmiękczone i obrzmiałe. | Jest go coraz więcej. Od początku fazy z lepkiego, przekształca się w bardziej płynny i ciągnący się. | – Częste oddawanie kału i moczu. – Porykiwanie. – Bodzenie. – Kładzenie głowy na inne zwierzęta. – Przeginanie lędźwi. | Zaczyna obskakiwać inne krowy. | Nie. |
| Rujowa | 12-16 godzin. | Stają się bardzo pogrubione, obrzmiałe i zaczerwienione. | – Bardzo obfite wytwarzanie śluzu. – Śluz przezroczysty, ciągliwy. – Otarcia na grzbiecie (następstwo obskakiwania przez inne krowy). | – Zwierzę stoi gdy jest obskakiwane przez inne krowy. Długość stania wzrasta wraz z długością cyklu od 3s do 8s. – Obskakuje inne krowy przeciętnie ponad 20 razy. | Śluz zmienia konsystencję na gęsty. | Tak. |
| Porujowa | 2-3 dni. | Zanika zaczerwienienie i obrzmienie. | – Wytwarzanie śluzu wyraźnie mniejsze. – Zabarwienie śluzu może zmienić się na czerwone. | Znacznie zmniejsza się częstotliwość obskakiwania. | Zanika wytwarzanie śluzu. | Nie. |
| Międzyrujowa | 14-16 dni. | Stają się blade. Brak obrzmienia. | Brak widocznego śluzu. | Krowa staje się spokojna. Wszystkie zachowania z fazy przedrujowej i rujowej wyciszają się. | Krowa zaczyna być niespokojna. Zaczyna być widoczny lepki śluz. | Nie. |
Uwaga! Wyjątek stanowi Ruja cicha. Zachowania z cyklu zewnętrznego nie występują. Natomiast samica pozostaje płodna. Wtedy najłatwiej poznać ruję właściwą po śluzie.
Podsumowując, na zapłodnienie krowy mamy od 12 do 16 godzin. jest to bardzo krótki okres, dlatego hodowca powinien uważnie obserwować zwierzę, aby zwiększyć szanse na skuteczne zapłodnienie. Czyli także na zwiększenie liczebności cieląt oraz szybszy rozwój stada.
Wpływ cyklu rujowego na rozwój gospodarstwa rolnego.
Optymalizacja produkcji mleka: Regularny cykl rujowy i skuteczny rozród pozwalają na lepsze planowanie produkcji mleka, zwiększając jej efektywność i przewidywalność.
Zdrowie reprodukcyjne: Zdrowy cykl rujowy jest również wskaźnikiem ogólnego zdrowia i dobrostanu krów. Zdrowe krowy są bardziej produktywne, nie mają problemów z zacieleniem. Porody są łatwiejsze a potencjał produkcyjny mleka wykorzystany.
Redukcja kosztów: Efektywne zarządzanie rozrodem pozwala na zmniejszenie kosztów związanych z inseminacją, leczeniem problemów reprodukcyjnych oraz utrzymaniem niepłodnych krów.
Podsumowanie
Efektywne zarządzanie cyklem rujowym krów to klucz do sukcesu w hodowli bydła. Rozumienie jego faz i dostosowanie do nich planowania rozrodu umożliwia nie tylko zwiększenie szans na skuteczne zapłodnienie, ale także zapewnia lepsze zdrowie i wydajność stada. Odpowiednie czasowanie inseminacji, bazujące na dogłębnej wiedzy o cyklu rujowym, przekłada się bezpośrednio na wyższe zyski i lepszy dobrostan zwierząt.
